In memoriam: Kees Pons

Op 26 maart 2020 is onze collega C. (Kees) Pons overleden. Kees werd op 17 december 1942 ­geboren in Maassluis waar hij ook opgroeide.

Na zij studie geneeskunde startte hij in 1972 zijn opleiding tot revalidatiearts bij H.F.W. te Riele in het revalidatiecentrum Hoensbroeck (tegenwoor- dig Adelante). Daar het in de bedoeling lag dat hij in dit revalidatiecentrum een gespecialiseerde dwarslaesieafdeling zou gaan leiden, liep hij ook stage bij prof. dr. Volkmar Paeslack in het ‘Querschnittzentrum’ van de universiteit in Heidelberg (Duitsland). Hij organiseerde dat ook zijn teamleden een bezoek aan dit centrum konden brengen. Door deze periode sprak hij vloeiend Duits en hield hij zijn hele beroepsmatige leven contacten met Duitse collegae in de dwarslaesierevalidatie.

Na zijn opleiding ging in 1976 de gespecialiseerde dwarslaesie- afdeling in Hoensbroek van start. Hij stimuleerde zijn teamleden tot systematisch nadenken over hun werk en om de resultaten hiervan vast te leggen. Zo ontwikkelde zijn team in 1977 de Functionele Observatielijst Dwarslaesies (FOD). Dit was een van de eerste specifiek voor dwarslaesies ontwikkelde lijsten waar- mee het functionele vaardigheidsniveau gekoppeld werd aan de segmentale laesiehoogte. Ook vond hij het belangrijk dat zijn teamleden met hun kennis en ervaring naar buiten traden.
Zo stimuleerde hij zijn therapeuten Dominiek Beckers en Math Buck tot het schrijven van het primair op paramedici gerichte boek De Revalidatie van Dwarslaesiepatiënten (1992). In 1995 was hij met Beckers en Buck medeauteur van het boek Dwarslaesie. Een wegwijzer voor dwarslaesiepatiënten en hun partner.

Hij nam het initiatief om de handchirurgie voor patiënten met een cervicale dwarslaesie in Nederland verder uit te breiden. Hiertoe zette hij een samenwerking op met de plastische chirurgen in het toenmalige De Weverziekenhuis in Heerlen. Voor het succes van deze operaties is de indicatiestelling en de nazorg minstens zo belangrijk als de operatie zelf. In 1985 nodigde hij hierom de toen al 79-jarige Zweedse plastisch chirurg Erik Moberg, een autoriteit op dit gebied, in Hoensbroek uit. Deze gaf instructie over de indicatie en de nazorg en voerde enkele operaties in Heerlen uit. Door dit initiatief is de dwarslaesieafdeling in Hoensbroek een aantal jaren een verwijscentrum geweest voor deze operaties. In 1998 en 2007 was hij coauteur van het hoofdstuk ‘Arm- en handfunctiestoornissen’ in het Handboek Dwarslaesierevalidatie. In 1986 schreef Kees met B. Dechesne en A.M.C.M. Schellen

Sexuality and handicap: problems of motor handicapped people en in 1999 was hij redacteur van het boek Letsels van de plexus brachialis. Voor zijn bijdragen aan de revalidatie in woord en geschrift ontving hij in 2001 van de VRA de Van Hoytema Trofee.

Hij was een bevlogen docent en bij vele oud-assistenten leeft hij als een enthousiast opleider voort. In 1989 organiseerde hij de eerste basiscursus die in zijn geheel over dwarslaesies ging. Vooral het feest na afloop van de eerste dag waar de aanwezigen in boeren- kielen onderhouden werden door een Limburgs dweilorkest kun- nen de aanwezigen van toen zich nu nog levendig herinneren.

Ook bestuurlijk was hij actief. Binnen de VRA was hij lid van het Concilium en van de Commissie Capaciteitsbepaling. Voor zijn activiteiten op dit gebied ontving hij in 2000 de zilveren en in 2005 de gouden balk van de VRA.

Als enige niet-Duitstalige en als enige revalidatiearts ooit was hij van 1988-1990 vicevoorzitter en van 1990-1992 voorzitter van het Deutschsprachigen medizinischen Gesellschaft für Paraplegiologie (DMGP).

In november 1993 behoorde hij tot de delegatie van vijf Nederlandse revalidatieartsen die samen met vijf Vlaamse collegae in Utrecht het Nederlands-Vlaams Dwarslaesie Genootschap (NVDG) oprichtte. Vanaf 1995 vertegenwoordigde hij het NVDG als regional society in de Council van de International Medical Society of Paraplegia (IMSoP, sinds 2001 ISCoS). In 1999 werd hij voorzitter van het NVDG en bij zijn pensionering werd hij tot erelid van het NVDG benoemd.

In 2003 ging hij met pensioen en droeg hij zijn afdeling over. Dat hij naast al zijn bestuurlijke activiteiten ook door zijn patiën- ten gewaardeerd werd, bleek bij zijn afscheid. De rij van patiënten die afscheid van hem kwamen nemen reikte tot buiten het centrum. Na zijn pensionering heeft hij nog enige tijd hand- en spandiensten verricht in het centrum en op de polikliniek van het De Wever- ziekenhuis. Aansluitend werkte hij nog enkele maanden in het revalidatiecentrum Rijndam in Rotterdam waar hij zich vooral bezighield met de poliklinische revalidatie van dwarslaesiepatiënten.

De laatste jaren zijn zwaar voor hem geweest. Een combinatie van neurologische, vasculaire en orthopedische stoornissen betekende vele medische onderzoeken en interventies. Zoals hij zelf eens aangaf: ‘ik heb deze jaren alle medische specialisten aan mijn lijf gehad behalve de gynaecoloog’. Hij werd steeds meer afhankelijk en verhuisde naar Parc Imstenrade waar hij de noodzakelijke zorg kon krijgen. Deze situatie werd voor hem nog zwaarder door het overlijden van zijn echtgenote Anke op 22-9-2019.

Op 26 maart overleed hij en, zoals zijn familie ons mededeelde, heeft de begrafenis door de bijzondere omstandigheden in zeer kleine kring plaatsgevonden. Met hen hadden wij hem ook een groter afscheid gegund. In Kees verliezen wij een zeer gewaardeerde collega. Wij zullen hem niet alleen missen om zijn bijdrage aan de dwarslaesie- revalidatie, maar ook vanwege zijn warme, geestige en belang- stellende persoonlijkheid. 

Wij wensen zijn kinderen en kleinkinderen veel sterkte met dit grote verlies. 

Floris van Asbeck
Helma Bongers-Janssen 
Tebbe Sluis
Dirk van Kuppevelt
Hans Slootman